Ô nhiễm phóng xạ để lại nhiều hậu quả nặng nề trong thời gian dài, ảnh hưởng đến sức khỏe con người cũng như môi trường sống. Vậy nguyên nhân gây ô nhiễm phóng xạ từ đâu? Hậu quả của ô nhiễm phóng xạ là gì? Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu về ô nhiễm phóng xạ trong bài viết dưới đây.
Bạn đang xem: Ô nhiễm do chất phóng xạ
I. Ô nhiễm phóng xạ là gì?
Ô nhiễm phóng xạ là tình trạng lắng đọng các chất phóng xạ trên bề mặt trái đất, không khí. Việc giải phóng như vậy có thể khiến mọi người bị phơi nhiễm và làm ô nhiễm môi trường xung quanh.
Các loại ô nhiễm phóng xạ bao gồm:
Ô nhiễm phóng xạ bên ngoài khi chất phóng xạ lắng đọng trên hoặc trong một vật thể hoặc một người. Các vật liệu phóng xạ thải ra môi trường có thể khiến không khí, nước, bề mặt, đất, thực vật, tòa nhà, con người hoặc động vật bị ô nhiễm. Một người bị ô nhiễm có chất phóng xạ trên hoặc bên trong cơ thể của họ.Ô nhiễm phóng xạ bên trong khi hít phải, nuốt hoặc hấp thu chất phóng xạ qua da. Một số loại chất phóng xạ ở lại trong cơ thể và được lắng đọng tại các cơ quan khác nhau của cơ thể. Các loại khác có thể loại bỏ khỏi cơ thể trong máu thông qua mồ hôi, nước tiểu và phân.
Ô nhiễm phóng xạ là gì?
II. Nguyên nhân gây ô nhiễm phóng xạ
Có 2 nguyên nhân chính gây ô nhiễm phóng xạ là do con người tạo ra và do tự nhiên.
1. Do con người tạo ra
Ô nhiễm phóng xạ phần lớn do các hoạt động hạt nhân khác nhau gây ra như sau:
- Do tai nạn trong y học hạt nhân: Việc sử dụng các chất phóng xạ phổ biến để ứng dụng trong y khoa chẩn đoán và chữa bệnh. Tuy nhiên do vô tình hoặc tai nạn, do thiếu sự hiểu biết có thể khiến hạt nhân phóng xạ bị đổ. Điều này khiến lan truyền và gây ô nhiễm phóng xạ.
- Do tai nạn hạt nhân từ các nhà máy điện hạt nhân là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm phóng xạ. Trong số các dạng năng lượng, hạt nhân là nguồn năng lượng mạnh nhất. Một vài vụ nổ hạt nhân cũng xay ra khiến ô nhiễm phóng xạ như thảm họa hạt nhân Fukushima Daiichi (2011), thảm họa Chernobyl (1986) và tai nạn Three Mile Island (1979). Chúng đã khiến nhiều người thiệt mạng và thậm chí nhiều người khác bị ảnh hưởng bởi bức xạ được giải phóng.
- Việc sử dụng vũ khí hạt nhân làm vũ khí hủy diệt hàng loạt trong vụ chiến tranh như vụ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki.
- Do sử dụng đồng vị phóng xạ: Đồng vị phóng xạ như Uranium được dùng để chế tạo máy dò hoặc các thiết bị khác trong ngành công nghiệp. Hầu hết nước thải thô không được xử lý trước khi thải ra ngoài nên một khi được thải ra, chất đồng vị này sẽ kết hợp với các hợp chất và nguyên tố khác có trong nước gây ô nhiễm phóng xạ.
2. Do tự nhiên
Các tia phóng xạ từ ngoài vũ trụ đến trái đất với bức xạ cực mạch có thể gây ô nhiễm phóng xạ như tia gamma. Hầu như các tia này không thể nhìn thấy bằng mắt thường.
Các bức xạ từ mặt đất do các nguyên tố phóng xạ trong vỏ trái đất cũng có thể gây ô nhiễm phóng xạ. Ví dụ như kali 40, radium 224, radon 222, thorium 232, uranium 235, uranium 238 và carbon 14 và xuất hiện trong đá, đất và nước.
Xem thêm: Đánh Giá Trường Thpt Chuyên Lê Quý Đôn Bình Định, Trường Thpt Chuyên Lê Quý Đôn
III. Hậu quả của ô nhiễm phóng xạ
Ô nhiễm phóng xạ là một trong những mối đe dọa lớn đối với trái đất của chúng ta.
1. Tác động đến con người
- Biến đổi gen:
Ô nhiễm phóng xạ làm đột biến gen. Nó gây tổn thương chuỗi DNA dẫn đến sự cố di truyền theo thời gian. Mức độ đột biến gen dẫn đến những thay đổi trong thành phần DNA thay đổi tùy theo mức độ bức xạ mà một người đã tiếp xúc và loại tiếp xúc
Trong hai hai cuộc không kích ở Hiroshima và Nagasaki từ những năm 1956 nhưng cho đến nay vẫn còn những đứa trẻ sinh ra với các biến chứng như chậm phát triển trí tuệ, tự kỷ và các rối loạn khác. Ngoài ra, số trường hợp mắc bệnh ung thư ở hai thị trấn này nhiều hơn so với những nơi còn lại của Nhật Bản.
- Bệnh tật:
Ung thư là căn bệnh liên quan đến nhiễm phóng xạ. Ô nhiễm tác động đến cơ thể con người trong nhiều năm và gây nguy hiểm lớn đối với sức khỏe.
Các bệnh khác bao gồm bệnh bạch cầu, thiếu máu, xuất huyết, biến chứng tim mạch, giảm tuổi thọ dẫn đến lão hóa sớm và tử vong sớm. Cụ thể như bệnh bạch cầu là do phóng xạ bị nhiễm trong tủy xương.
Ô nhiễm phóng xạ gây nguy hiểm cho sức khỏe con người
- Bỏng da:
Các tia phóng xạ từ tự nhiên không dễ cảm nhận, nhưng rất dễ nhận ra những ảnh hưởng từ nó. Sự hiện diện ngay lập tức của vết bỏng, vết thương đỏ và vết loét có thể thấy.
2. Tác động đến thực vật
Nó cũng dẫn đến sự bạc màu của đất, phá hủy tế bào. Do các chất phóng xạ trong đất phản ứng với các chất dinh dưỡng trong đất khiến chứng bị phá hủy gây đất bạc màu và có độc tính cao. Đất như vậy dẫn đến việc các loại cây trồng bị nhiễm phóng xạ và không còn được tiêu thụ cho cả người và động vật.
3. Tác động đến động vật
Nó cũng ảnh hưởng đến động vật hoang dã, thực vật và đời sống thủy sinh. Các hạt nhân phóng xạ này đi vào chu kỳ trao đổi chất của chúng và ảnh hưởng đến DNA. Điều này dẫn đến việc tạo ra một thế hệ động vật đột biến.
Ô nhiễm phóng xạ nguồn nước có thể tác động đến các sinh vật biển. Các hạt nhân phóng xạ này được tìm thấy trong các mô mềm hoặc trên xương của cá. Rong biển được cho là có đồng vị phóng xạ ruthenium. Vỏ của tất cả các loài cá có vỏ và mô của cá đều bị nhiễm hạt nhân phóng xạ.
Trên đây là nguyên nhân và hậu quả của việc ô nhiễm phóng xạ. Dù vô tình hay cố ý thì việc ô nhiễm phóng xạ để lại nhiều hậu quả nặng nề mà chúng ta mất rất nhiều năm để khắc phục.
Các chất phóng xạ có tác động vô cùng nguy hiểm đến sức khỏe con người, động thực vật và môi trường, phá vỡ cấu trúc tế bào của từng cá thể khiến chúng bị phá hủy. Mức độ tác động của ô nhiễm phóng xạ còn phụ thuộc vào thời gian và cường độ tiếp xúc.
Ở nội dung bài viết này, Điện máy Sakura sẽ bật mí cho các bạn thông tin phóng xạ là gì, nguyên nhân, những ảnh hưởng và phương pháp để phòng tránh ô nhiễm phóng xạ. Xem ngay!
Phóng xạ là gì?
Tìm hiểu phóng xạ là gì?
Phóng xạ được biết đến là một hiện tượng hạt nhân bị biến đổi và phát ra bức xạ hạt nhân. Khi các nguyên tử hạt nhân giải phóng ra bên ngoài thì gọi là hiện tượng phóng xạ. Phóng xạ có thể gây ảnh hưởng trực tiếp tới con người, động thực vật và môi trường sống. Những hệ lụy của phóng xạ cũng diễn ra lâu dài và rất khó khắc phục.
Tìm hiểu về ô nhiễm phóng xạ
Khi mức độ bức xạ của tự nhiên gia tăng đột ngột sẽ diễn ra tình trạng ô nhiễm phóng xạ. Bức xạ có thể tồn tại ở nhiều trạng thái: thể rắn, thể lỏng, thể khí. Ô nhiễm phóng xạ xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau:
Nhà máy sản xuất hạt nhânNăng lượng hạt nhân được khám phá và sử dụng ở một số quốc gia trên thế giới. Nếu ở các nhà máy này bị rò rỉ hạt nhân sẽ gây ra các thảm họa nghiêm trọng đối với con người bởi sự khuếch tán của bức xạ.
Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi năm 2011 là một ví dụ điển hình về tai họa phóng xạ từ nhà máy sản xuất hạt nhân.
Vũ khí hạt nhânNói đến phóng xạ chúng ta có thể không biết, nhưng nói đến bom nguyên tử, đạn hạt nhân, cuộc thảm sát ở thành phố Hiroshima và Nagasaki tại Nhật Bản năm 1945 thì chẳng ai là không biết đến.
Hậu quả nặng nề của nó mang lại không chỉ là hàng trăm nghìn người thiệt mạng, 2 thành phố lớn bị phá hủy toàn bộ mà còn là những cuộc đời khổ đau về sau, bệnh tật, tự rỉ, rối loạn tâm thần, ung thư,... Sự kiện này đã khiến cho toàn thế giới phải rúng động về những nguy hiểm kinh hoàng khi sử dụng vũ khí hạt nhân, là thước đo của tội ác, của niềm thương đau.
Đồng vị phóng xạ
Tìm hiểu về ô nhiễm phóng xạ
Đồng vị phóng xạ là một nguyên liệu để tạo ra các loại máy dò kim loại, máy chụp X-quang trong y tế,... Đồng vị phóng xạ nếu không được sử dụng và xử lý đúng cách, khi ra ngoài môi trường, nó sẽ kết hợp với các nguyên tố và hợp chất khác, tăng nguy cơ hấp thụ bức xạ.
Khai thácKhai thác các mỏ khoáng Radium, Uranium, Radon, Kali, Carbon, Photpho,... cũng là nguyên nhân có thể gây ra ô nhiễm phóng xạ nếu không được khai thác đúng cách.
Hóa chất phóng xạQuá trình bảo quản, vận chuyển các chất phóng xạ xảy ra sự cố khiến cho chất phóng xạ bị đưa ra môi trường. Phần lớn các hóa chất được đưa ra môi trường do tai nạn va chạm tàu, tràn dầu.
Thử nghiệm bức xạHiện nay, nhiều nhà khoa học ở các nước trên thế giới vẫn tiến hành các cuộc nghiên cứu và thử nghiệm về bức xạ. Đặc biệt là ở trong ngành y với tác dụng điều trị cho người khỏi bệnh ung thư - hóa trị. Phương pháp chữa bệnh ung thư bằng bức xạ là cách để ngăn chặn sự phát triển nhanh chóng của các tế bào đang được áp dụng phổ biến.
Tuy nhiên, vẫn có không ít nhà khoa học đã bị phơi nhiễm trong quá trình thử nghiệm gây ra các biến chứng kéo dài và thậm chí là tử vong.
Nguyên nhân từ tự nhiênÔ nhiễm phóng xạ còn có nguyên nhân từ tự nhiên khi các tia vũ trụ với các hạt nguyên tử năng lượng cực cao gây ra. Trong đó, tia gamma được biết là tia bức xạ cao nhất, chúng ta không thể nhìn bằng mắt thường mà có thể tránh được. Ngoài ra, trong vỏ trái đất cũng có các nguyên tố phóng xạ bởi các mỏ khoáng trong đá, đất và nước.
Chất thải hạt nhânChất thải hạt nhân đến từ các vũ khí quân sự, cơ sở quân sự, chất thải từ các bệnh viện, phòng thí nghiệm nếu không được xử lý đúng cách có thể gây ra ô nhiễm phóng xạ từ nhẹ tới trung bình trong một thời gian dài.
Tác động của ô nhiễm phóng xạ không chỉ khó đoán, khó nhận biết mà còn rất khó khắc phục. Chính vì thế việc tuân thủ quy trình xử lý rác thải hạt nhân là điều vô cùng cần thiết.
Ô nhiễm phóng xạ có ảnh hưởng gì tới môi trường và con người?
Ô nhiễm phóng xạ có ảnh hưởng gì tới môi trường và con người?
Ô nhiễm phóng xạ có thể gây ra biến đổi gen trong cơ thể con người, gây ra các bệnh mãn tính - gây suy nhược cơ thể, rối loạn máu, suy nhược thần kinh và các bệnh cấp tính - bệnh thần kinh, bệnh về da, buồn nôn, chóng mặt, thậm chí là tử vong.
Những sinh vật bị nhiễm phóng xạ cũng không thể thoát khỏi kết cục thảm hại, bị chất phóng xạ hủy hoại từng tế bào, gây ngộ độc, gây dị tật bẩm sinh và khiến cho các sinh vật bị chết, làm mất căn bằng sinh thái.
Không chỉ như vậy, chất phóng xạ còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường đất, nước và không khí; nhiều năm sau vẫn để lại hậu quả không thể khắc phục được. Chất phóng xạ cũng là nguyên nhân gây ra biến đổi khí hậu và các đặc tính tự nhiên của môi trường sống.
Các vụ nổ do thử vũ khí hạt nhân cũng sẽ gây ra ô nhiễm không khí và gây hại trực tiếp cho những người hít phải.
Một ví dụ điển hình về ảnh hưởng của ô nhiễm phóng xạ đó chính là vụ nổ nhà máy hạt điện nhân ở Ukraina lắm 1986. Đám mây bụi phóng xạ đã lan ra bán kính 30km với tổng diện tích tới 4.200km2 làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống. Cho tới hiện tại, nơi đây vẫn được coi là vùng bị ô nhiễm phóng xạ nặng nề nhất trên thế giới.
Sau đó, tổ chức Hòa bình Xanh đã ước tính có khoảng 9.000 người trong tổng số 6.6 triệu người đã chết vì mắc bệnh ung thư do ảnh hưởng từ chất phóng xạ từ vụ nổ của nhà máy điện này.
Các phương pháp phòng tránh ô nhiễm phóng xạ
Các phương pháp phòng tránh ô nhiễm phóng xạ
Nếu sinh sống trong khu vực có nhà máy hạt nhân thì người dân xung quanh khi ra đường cần đeo khẩu trang, mặc quần áo kín, các loại thực phẩm như rau củ quả được trồng trong khu vực này cũng không nên sử dụng.
Nước uống và nước sinh hoạt hàng ngày cũng cần được kiểm tra thường xuyên để đảm bảo không bị nhiễm phóng xạ từ nguồn nước.
Đối với những người công nhân làm nhiệm vụ khai khoáng ở các mỏ, nhân viên tại các nhà máy phản ứng hạt nhân thì cần tuân thủ an toàn lao động, sử dụng đồ bảo hộ chuyên dụng để đảm bảo an toàn, làm việc đúng quy trình để hạn chế triệt để tình trạng chất phóng xạ bị rò rỉ ra bên ngoài.
Hy vọng những chia sẻ về ô nhiễm phóng xạ từ Điện máy Sakura đã giúp bạn đọc có thêm kiến thức và sự hiểu biết về ô nhiễm phóng xạ, nguyên nhân, tác hại và cách phòng tránh của ô nhiễm phóng xạ. Cảm ơn bạn đọc đã dành thời gian cho bài viết về ô nhiễm phóng xạ của Sakura!
